7 gatunków ptaków najczęściej zamieszkujących Poznań i inne miasta – poznaj je

Poznaj 7 ptasich cudów przyrody żyjących blisko człowieka i dowiedz się jakie czyhają na nie zagrożenia

Miejskie parki, zieleńce, tereny przyrzeczne, stare budynki, a nawet osiedla mieszkalne to miejsca zamieszkania wielu gatunków ptaków, które wybrały tryb życia blisko człowieka. Powodem takiego stanu rzeczy jest duża ilość stosunkowo bezpiecznych miejsc do gniazdowania i wyprowadzania lęgów, dobry dostęp do pokarmu nie tylko ze źródeł naturalnych, ale także sztucznych oraz większa szansa na unikniecie konfrontacji z drapieżnikami. Oto przegląd najpopularniejszych gatunków ptaków, które można spotkać w naszych miastach.

1. Bogatka

Ptak z rodziny sikor, zaliczany do licznych, zaś na południu Polski bardzo licznych, częściowo migrujących oraz zimujących. W naszym kraju jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Na miejsca gniazdowania wybiera rozmaite formy drzewiaste w lasach, parkach, ogrodach, zagajnikach i przy osiedlach mieszkalnych, charakteryzujących się niską zabudową jednorodzinną lub ogródkach działkowych. Liczebność populacji bogatki w Polsce utrzymuje się na stałym poziomie, zaś Europie nawet rośnie, jednakże nadal populacja ta jest zagrożona wycinką drzew i krzewów. Ptak należy do typowych dziuplaków, wykorzystujących dziuple wykonane przez inne gatunki, ale do stworzenia gniazda wykorzystuje również szczeliny w budynkach, a nawet skrzynki na listy. W lecie odżywia się głównie owadami, w zimie zmieniając pokarm na bardziej roślinny.

2. Gołąb miejski

Należy do średnio licznych gatunków osiadłych. W Polsce jest objęty częściową ochroną gatunkową. Występuje tu na terenie całego-kraju, zamieszkując praktycznie wyłącznie aglomeracje miejskie. Charakterystycznym miejscem występowania gołębi są starówki, z wiekowa i gęstą zabudową. W mniejszych miastach ptaki te praktycznie nie występują. Ich populacja na razie nie ulega zmniejszeniu. Ulubionym miejscem gniazdowania gołębi są stare budynki, a szczególnie wnęki, parapety, balkony, gzymsy czy poddasza. W klimacie występującym w naszym kraju gatunek ten może wyprowadzać lęgi nawet przez cały rok. Podstawą diety gołębi miejskich są rośliny, ziarna i małe bezkręgowce. Gołąb, jako gatunek ekspensywny bardzo dobrze przystosowuje się do warunków życia istniejących w miastach, lecz przez wielu jest uznawany za szkodnika, co wynika z zanieczyszczeń, które pozostawia.

Fot. Gołąb miejski żerujący w parku w Poznaniu. Gołębie dobrze przystosowały się do życia wśród ludzi.

3. Grzywacz

Grzywacz jest gatunkiem z rodziny gołębiowatych. Nielicznie zimuje, głownie na zachodzie Polski. Zaliczany jest do gatunków łownych, zaś termin polowań przypada od 15 sierpnia do 30 listopada. Jest dość równomiernie rozmieszczony na terenie całego kraju. Najliczniej zasiedla parki miejskie oraz przedmieścia, można go również spotkać, choć w mniejszym stopniu, na osiedlach mieszkalnych pełnych zieleni. Do tworzenia gniazd grzywacze wykorzystują najczęściej drzewa, ale przy małej ich ilości, mogą tworzyć gniazda także na parapetach czy balkonach. Grzywacz to ptak roślinożerny, zagrożony w mieście miedzy innymi z powodu wycinki drzew prowadzonej w sezonie lęgów. Na szczęście jest to ptak dość dobrze przystosowujący się do trudniejszych warunków, wiec jeżeli tylko terminy prac pielęgnacyjnych omijają czas rozrodu tego gatunku, nie powinny mieć one wpływu na spadek populacji grzywaczy.

Fot. Gołąb grzywacz zinwentaryzowany podczas wykonywania opinii ornitologicznej na kamienicy w Poznaniu.

4. Jerzyk

Ten objęty ścisła ochroną gatunkowa w naszym kraju ptak zalicza się do licznych lub brednio licznych. Jego rozmieszczenie w całej Polsce jest nierównomierne. Najwięcej jerzyków występuje w dużych miastach o gęstym zaludnieniu. Poza terenami miejskimi ten gatunek spotyka się nielicznie. W aglomeracjach wybiera starą zabudową użytkową, ale również mieszkalną, a ściślej szczeliny i otwory. Liczebność jerzyka na terenie naszego kraju jest stabilna mimo licznych remontów, renowacji czy termomodernizacji budynków, poprzez które jerzyki tracą swoje miejsca lęgowe. Na szczęście działania kompensacyjne podejmowane przez inwestorów, takie jak tworzenie wież lęgowych dla jerzyków sprawiają, że nie musimy póki co, obwiać się o liczebność tego gatunku. Pożywieniem jerzyka są owady, chwytane zawsze w locie. W zimie ptak migruje na dalekie dystanse, bo aż do Afryki.

Fot. Jerzyk uratowany podczas remontu kamienicy. Został odnaleziony na chodniku, udzieliliśmy mu pomocy a następnie trafił do ośrodka rehabilitacji dzikich zwierząt z kąt trafił z powrotem na wolność.

5. Kawka

Pochodzący z rodziny krukowatych średnio liczny gatunek lęgowy, objęty jest w naszym kraju ścisłą ochroną gatunkową. Ptak jest dość szeroko rozpowszechniony w Polsce. Większość populacji kawek zasiedla tereny zamieszkane przez człowieka, najchętniej starszą i zwartą zabudowę, ale także parki i inne tereny zielone. Na obszarach miejskich kawka osiąga naprawdę spore zagęszczenie, bo aż do kilku do kilkudziesięciu par na 10 ha. Ptak tworzy gniazda kolonijnie w otworach i szybach wentylacyjnych, a także w kominach, stropodachach a nawet dziuplach po innych gatunkach. Wyprowadza zazwyczaj jeden lęg w roku. Część ptaków zimą pozostaje w Polsce, zaś pewna ilość migruje do Niemiec, Czech, Słowacji czy Austrii. Podstawą diety kawek są bezkręgowce, zbierane z ziemi, takie jak dżdżownice czy ślimaki, jednakże wraz z przyjściem zimy kawki często korzystają z pomocy ludzi, wykorzystując, jako pokarm odpadki spożywcze. Zagrożeniem dla populacji kawek jest stale zmniejszająca się ilość miejsc do stworzenia gniazd w związku z pracami remontowymi oraz termomodernizacyjnymi budynków.

6. Wróbel

To chyba najpowszechniej znany ptak miejski, którego każdy rozpozna bez problemu. Można zaliczyć go do ptaków bardzo licznych. Na zimę pozostając w Polsce. Jego zagęszczenie to około 100 par na 10 ha obszaru miejskiego. Najchętniej gniazduje i przebywa w śródmieściach i dzielnicach ze starszą zabudową, ponieważ tam znajduje najwięcej miejsc do zakładania gniazd, które chętnie tworzy w zakamarkach budynków, a na wsiach również w gniazdach bociana białego. Często na miejsce gniazdowania wykorzystuje również roślinność porastającą i oplatającą ściśle budynki, taką jak dzikie wino czy bluszcz. Wróbel żywi się nasionami, ale także owocami czy drobnymi owadami. W zimie często można go ujrzeć w pobliżu karmników. Dlaczego wróbel jest ptakiem chronionym? Ponieważ jego populacja jest zagrożona coraz bardziej zmniejszającą się dostępnością odpadków spożywczych, które ludzie starają się zamykać w workach i śmietnikach. Ponadto ich miejsca lęgowe znikają wraz z pracami remontowymi i termomodernizacyjnymi.

Fot. Wróbel zaobserwowany podczas wykonywania ekspertyzy ornitologicznej. Na zdjęciu widać osobnika, który miał gniazdo wewnątrz blachy falistej na dachu obiektu.

7. Kopciuszek

Kopciuszek jest ptakiem dość licznym, jednakże podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Występuje na terenie całego kraju, chociaż na obszarze północno- wschodnim można zaobserwować najmniej osobników tego gatunku. Jest on związany miastami o starej zabudowie i typowo przemysłowymi osiedlami, gdzie chętnie zakłada swe gniazda, wykorzystując dachy, wnęki czy opuszczone pomieszczenia. Podczas łagodnych zim zostaje w kraju, jednakże można go zaliczyć do ptaków częściowo migrujących na przykład do Afryki czy Indii. Odżywia się owadami, które chwyta w locie, jesienią nie pogardzi również jagodami. Zmniejszanie się populacji kopciuszka na terenach miejskich może wynikać z inwestycji remontowych i termomodernizacyjnych, planowanych w związku ze starymi budynkami.

Fot. Zdjęcie sroki gniazdującej na jednym z pobliskich drzew na poznańskim osiedlu. Jest to gatunek, który również gniazduje w sąsiedztwie domostw.

Chociaż mieszkające w naszym najbliższym sąsiedztwie ptaki, bardzo dobrze przystosowały się do zurbanizowanego środowiska, w dalszym ciągu grozi im wyginięcie. Dlatego tak ważna jest świadomość w zakresie kompensacji przyrodniczej, by jak najwięcej gatunków ptaków miejskich mogło pozostać z nami w koegzystencji na zawsze. Oczywiście oprócz wymienionych gatunków
w mieście można spotkać również wiele innych ptaków, między innymi:

• wronę,
• srokę,
• mazurka,
• modraszkę,
• łabędzia niemego,
• oknówkę,
• pustułkę czy
• puszczyka.

Jeżeli interesujesz się ptakami a lornetka nie jest Ci obca :) zapraszamy i zachęcamy do przyłączenia się do nas. Zostań wolontariuszem zespołu Ornitolog Poznań.